Menselijke waardigheid en mensenrechten

Levensbeschouwelijke en religieuze tradities

In Vrijheid Verbonden en de Raad van Kerken hebben in juni 2021 een digitaal boek gepubliceerd met beschouwingen over de bijdragen vanuit diverse tradities aan de universele mensenrechten. Het gaat om artikelen vanuit het jodendom, het christendom, de islam, het humanisme, het hindoeïsme en het boeddhisme. De redactie was in handen van Fred van Iersel en Bikram Lalbahadoersing. Minister Ollongren verzorgde het voorwoord. Dat laatste geeft al aan hoeveel waarde onze regering hecht aan een inbreng vanuit deze levensbeschouwelijke en religieuze tradities. Deze publicatie is van groot belang voor het werk van GIS, juist omdat discriminatie basis van etniciteit, religie en gender in strijd is met menselijke waardigheid en mensenrechten.

Menselijke waardigheid
De schakel tussen de verschillende levensbeschouwelijke en religieuze tradities enerzijds en de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens bestaat uit de idee van menselijke waardigheid. Deze rechten krijgen gestalte in wet- en regelgeving. Waar de universele verklaring vooral een normatief karakter heeft, heeft de wet- en regelgeving juist een juridisch karakter. Daar komt het ook aan op de handhaving. De invalshoek van de menselijke waardigheid biedt meer ruimte om de eigen verantwoordelijkheid voor de samenleving te agenderen. Het boek vestigt zodoende de aandacht op het hart en de ziel van de wet- en regelgeving.

Een grond onder menselijke waardigheid?
Maar waarop is de idee van menselijke waardigheid gebaseerd? Is het toevallige uitkomst van de menselijke geschiedenis? Of was het altijd al (verborgen) aanwezig in de natuurlijke orde? Veel godsdiensten zullen die waardigheid herleiden tot het goddelijke of God. Het boek laat al die opvattingen ook zien. De verschillende opvattingen zijn verbonden met diverse seculiere en religieuze tradities, inclusief de bijbehorende verhalen, rituelen, gemeenschappen en praktijken.

Woorden en daden
Het boek ‘menselijke waardigheid en mensenrechten’ besteedt ook aandacht aan de praktijken van levensbeschouwelijke en religieuze tradities. Het lijkt alsof de meest harde schendingen van die waardigheid wat buiten beschouwing blijven. Juist daar schuurt het als het gaat om de rechten van vrouwen, mensen met beperkingen, lhbti-plussers, etnische en religieuze minderheden. Let wel, deze uitingen zijn zeker niet voorbehouden aan religieuze tradities, maar ze schuren juist daar omdat ze de morele lat zo hoog leggen.

Geloven in Samenleven wil op 2 september en 4 november aandacht besteden aan discriminatie van religieuze minderheden in Nederland. We zetten heel praktisch in, dus bij de ervaringen van discriminatie, bedreigingen en geweld. De vraag is hoe religieuze gemeenschappen elkaar in dergelijke situaties kunnen ondersteunen.

Een uitgebreide versie van deze bespreking is elders gepubliceerd.

Advertentie